بازسازی مدل ارتباطی «منبع معنی» - مهدی محسنیان راد*

مهدی محسنیان راد*                                                         تاریخ دریافت: 28/9/93                                                        تاریخ پذیرش: 15/4/94 چکیدهمدل‌ها در رشته‌های گوناگون علوم توانسته‌اند نقشی میانجی میان تئوری و عمل را ایفا کرده و آموزش را آسان‌تر کنند. این نقش در دانش ارتباط آن‌چنان است که می‌توان در کتاب مستقلی صرفاً به ‌مرور و مقایسه انواع مدل‌های ارتباط پرداخت. مقاله حاضر معتقد است که اگر در ترسیم مدل ارتباط، نظمی منطقی و مبتنی بر رعایت درجات بزرگنمایی یک میکروسکوپ فرضی دنبال شود، احتمالاً بتوان بیشتر عناصر ارتباط و تعامل میان آن‌ها را نمایش داد. مقاله با پایبندی به چنین پیشنهادی، به جستجوی ربط میان نظریه دیرینه گروهی از اندیشمندان ارتباط در «وجود معنی در ذهن، نه در پیام» و دستاوردهای جدید پژوهشگران سیستم عصبی مغز پرداخته و این دیدگاه را مطرح می‌کند که معنی را باید در محل تازه کشف‌ شده‌ای به نام «حافظه طولانی ماندنی» در هیپوکامپ مغز دنبال کرد و به این قضیه متکی بود که  عملکرد آن وابسته به مولکول‌های بزرگ پروتئینی است. سپس مقاله در کنار بیان مسئله «مشابهت معنی متجلی شده در ارتباط‌گیر با معنی مورد نظر ارتباط گر» که در ویرایش‌های پیشین مدل «منبع معنی» به‌صورت ( )  مطرح می‌شده، مسئله اصلی دیگری را عنوان می‌کند که بیانگر «مشابهت مفهوم صید شده ارتباط گیر با محتوای ارسالی ارتباط گر« ( ) است. آنگاه با توضیح درباره دو شرط فرعی «میزان ربط معنی مورد نظر ارتباط‌گر با محتوای تولیدی او«(ربط میان (   با C) و  «میزان ربط مفهوم صید شده ارتباط گیر بامعنی متجلی شده او» (ربط میان   با  )  موضوع چهار مسئله‌ای بودن فرا گرد ارتباط را مطرح می‌کند. آنگاه در آخرین مرحله بازنگری مدل پیشین، در مروری بر اندیشه حکمای قرون گذشته ایران درباره ارتباط، عنصر جدیدی  را می‌یابد که به آن  «زمینه سوم» می‌گوید.